Στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα υπήρξαν γυναίκες που ανήκαν στην αστική τάξη, στα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα που διεκδίκησαν, άσκησαν πίεση προς τα κόμματα εξουσίας για να θεσμοθετηθεί το εκλογικό δικαίωμα και στις γυναίκες, να μπορούν να πηγαίνουν και γυναίκες στο Πανεπιστήμιο. Η συμβολή αυτού του κινήματος, με τα μέτρα εκείνης της εποχής, ήταν θετική, όμως γρήγορα ξεπεράστηκε με την έννοια ότι
τα αιτήματά του ήταν πολύ περιορισμένα, εγκλωβισμένα στα αστικοδημοκρατικά πλαίσια.
Εκείνοι που έθεσαν τη θεωρητική και πολιτική βάση για την ανάπτυξη κινήματος αντικειμενικά ικανού να παλέψει με συνέπεια για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση της γυναίκας ήταν οι ιδρυτές του επιστημονικού σοσιαλισμού - κομμουνισμού Μαρξ και Ενγκελς και στη συνέχεια ο Λένιν. Ανέδειξαν την ταξική φύση του γυναικείου ζητήματος, την αντανάκλασή του στο εποικοδόμημα κάθε κοινωνικο-οικονομικού σχηματισμού, δηλαδή στη νομοθεσία, στο γάμο και την οικογένεια.
Οι θεωρητικοί του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος ανέδειξαν πως η ανισότητα της γυναίκας παρουσιάσθηκε από αντιδραστικές αντιλήψεις και θεωρήσεις ως αποτέλεσμα βιολογικής κατωτερότητας. Εδώ και αρκετά χρόνια, με την ανάπτυξη της επιστήμης, των μέσων παραγωγής που επέφεραν τη μείωση της φυσικής ενέργειας κατά την εργασιακή διαδικασία, άρχισαν να αδυνατίζουν τα επιχειρήματα περί βιολογικής κατωτερότητας. Ετσι, η αστική προπαγάνδα αναγνωρίζοντας κριτικά κοινωνικές προκαταλήψεις σε βάρος της γυναίκας, όλο και πιο έντονα άρχισε να προβάλλει ως αιτία τους την επικράτηση πατριαρχικών και ανδροκρατικών αντιλήψεων. Η σύγχρονη στρατηγική της αστικής τάξης, π.χ. η στρατηγική της ΕΕ, θέλει τη γυναίκα ως εργατική δύναμη, αν και επιλέγει όσο το δυνατόν να μη δεσμεύεται ο κεφαλαιοκράτης για την περίοδο της προχωρημένης εγκυμοσύνης - τοκετού - λοχείας.
Στον καπιταλισμό, η πλειοψηφία των εργαζομένων γυναικών εισέρχεται στην επαναστατική δύναμη της εποχής, την εργατική τάξη, ως μισθωτή εργαζόμενη γυναίκα.
Γι’ αυτό πολύ νωρίς αναπτύχθηκαν ταξικοί αγώνες από τις εργάτριες, με πιο χαρακτηριστική την αιματηρή απεργία στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ, στις 8 Μαρτίου 1857, ημέρα συμβολική στην πάλη για την ισοτιμία της γυναίκας.
Η ίδρυση επαναστατικών εργατικών, κομμουνιστικών κομμάτων δίνει ώθηση στην ιδεολογική, πολιτική και κοινωνική πάλη για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση της γυναίκας.
Γενικότερα ο πολιτικός και κοινωνικός αγώνας κάτω από την καθοδήγηση του επαναστατικού εργατικού, του Κομμουνιστικού Κόμματος στις συνθήκες του καπιταλισμού, οι κατακτήσεις των γυναικών στη Σοβιετική Ενωση και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες δημιούργησαν μια νέα βάση για άρση ορισμένων κραυγαλέων ανισοτιμιών και διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας, για την κατοχύρωση αστικών δικαιωμάτων (αλλαγές στο αστικό οικογενειακό δίκαιο κλπ.), για ορισμένες εργατικές κατακτήσεις (τυπική ισότητα στην εργατική νομοθεσία, άδειες μητρότητας, αυτοτελής συνταξιοδότηση κλπ.). Εφεραν συνολικότερες αλλαγές στη στάση της γυναίκας στην κοινωνική και πολιτική δράση, βεβαίως με αφετηρία την ταξική προέλευση και ένταξή της.
Σε όλη την πορεία ανάπτυξης του καπιταλιστικού συστήματος, ανάλογα με τις ανάγκες του και το επίπεδο της ταξικής πάλης, εξελίσσεται όλο το νομικό και πολιτιστικό (νομοθεσία, ήθη, πολιτισμός) εποικοδόμημα που αφορά τις σχέσεις των δυο φύλων.
Το οργανωμένο γυναικείο κίνημα ριζοσπαστικοποιείται στο βαθμό που επιδρούν σε αυτό οι αξίες και οι στόχοι του εργατικού κινήματος. Και αντίστροφα συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση του ταξικά προσανατολισμένου εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος για την εξειδίκευση στόχων πάλης για τις ιδιαίτερες ανάγκες των εργαζομένων και μη γυναικών.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ
Η ιστορία του 20ού αιώνα που σημαδεύτηκε με την εμφάνιση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους το 1917 και τη μεταπολεμική συγκρότηση του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη και παγκόσμια επιβεβαίωσε και το εξής: Ακριβώς γιατί το γυναικείο ζήτημα αφορά όλες τις ταξικές κοινωνίες, άρα έχει ιστορία χιλιάδων χρόνων, ακριβώς γι’ αυτό εμφανίζει πολύ μεγάλη αντοχή ως προκατάληψη και λαθεμένη αντίληψη και πρακτική. Ο Λένιν στο άρθρο του με τον τίτλο «η Μεγάλη Πρωτοβουλία» υπογράμμιζε πόση προσπάθεια χρειάζεται και πόσο σύνθετο ζήτημα είναι να καθαρίσει το έδαφος από τη σαβούρα των παλιών αστικών νόμων και θεσμών[7].
Το πρώτο ιστορικό εγχείρημα σοσιαλιστικής οικοδόμησης κληρονόμησε ασύλληπτες για σήμερα συνθήκες διπλής καταπίεσης και εκμετάλλευσης της γυναίκας. Οι προκαπιταλιστικές ιδέες και συνήθειες βάρυναν ακόμα και όταν είχε ανατραπεί η υλική-οικονομική βάση που τις γεννούσε.
Ο μαρξισμός τονίζει ότι σε κάθε κοινωνία επιζεί το προγενέστερο πνευματικό υλικό. Είναι φυσικό και στις συνθήκες του σοσιαλισμού να μεταφέρονται από προηγούμενες εποχές, μέσω των κοινωνικών αντιλήψεων, της πολιτιστικής παράδοσης. Η παράτασή τους συνδέεται με τους ρυθμούς οικοδόμησης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής και ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα.
Ο σοσιαλισμός, ανατρέποντας την ατομική ιδιοκτησία και κοινωνικοποιώντας τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, έθεσε τις βάσεις για την προώθηση της ισοτιμίας και χειραφέτησης της γυναίκας. Η πορεία αυτή συνδέεται άμεσα με την πορεία οικοδόμησης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής και κατανομής, την εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων. Αυτό επιδρά και στην κοινωνική συνείδηση, όμως με ορισμένη χρονική υστέρηση.
Μεγάλης σημασίας παρακαταθήκη αποτελεί η λενινιστική διδασκαλία για το γυναικείο ζήτημα σε σχέση με τη σοσιαλιστική επανάσταση και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.
Ο Λένιν αναδείκνυε ως καθοριστικής σημασίας για την ισοτιμία της γυναίκας, δυο βασικούς παράγοντες:
€- τη συμμετοχή της στην κοινωνική παραγωγική εργασία,
€- την απόσπασή της από τη «σκλαβιά του σπιτιού».
Ο πραγματικός κομμουνισμός θ’ αρχίσει μόνο εκεί και τότε, όπου και όταν αρχίσει η μαζική πάλη (καθοδηγούμενη από το προλεταριάτο που κατέχει την κρατική εξουσία), ενάντια στο μικρό σπιτικό νοικοκυριό ή πιο σωστά όταν αρχίσει η μαζική ανασυγκρότησή του σε μεγάλο σοσιαλιστικό νοικοκυριό[8].
Η θέση της γυναίκας στο σοσιαλισμό που γνωρίσαμε ήταν ανώτερη από τη θέση της γυναίκας και στην πιο ανεπτυγμένη καπιταλιστική κοινωνία. Δεν μπορεί να συγκριθεί. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία η πολιτική ισοτιμία της γυναίκας κατοχυρώθηκε στο πρώτο σοβιετικό Σύνταγμα (1918).
Η σοβιετική εξουσία, στην πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού, αντιμετώπισε ισότιμα τη γυναίκα με τον άνδρα στο εργατικό δίκαιο, στα πολιτικά δικαιώματα, στον τομέα της μόρφωσης, στις ευθύνες στην οικογένεια. Η σοσιαλιστική κοινωνία έλαβε μέτρα για την προστασία της γυναίκας στην εργασία, της μητρότητας και της βρεφικής ηλικίας.
komep
