Από τις 29 Σεπτέμβρη έως τις 2 Οκτώβρη έγινε στο Παρίσι το 13ο Συνέδριο της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ), της γνωστής ETUC. Προσκεκλημένοι να μιλήσουν στο συνέδριο των Ευρωπαίων εργατοπατέρων ήταν, ανάμεσα σε άλλους, ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρ. Ολάντ, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ. Κ. Γιούνκερ, και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μ. Σουλτς.
Η ομιλία που προβλήθηκε περισσότερο και στην Ελλάδα, ήταν αυτή του Ζ. Κ. Γιούνκερ. Ανάμεσα σε πολλά άλλα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε ότι «εμείς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα προτείνουμε την άνοιξη του 2016 έναν πυλώνα
ελάχιστων κοινών εργασιακών δικαιωμάτων, ένα προστατευτικό δίχτυ στην αγορά εργασίας».
Πρόσθεσε ότι θα προταθούν νέοι κανόνες όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις, οι οποίοι δεν θα μπορούν στο εξής να «προσαρμόζονται επί το δυσμενέστερον» για τους εργαζόμενους και «κατ' αυτό τον τρόπο θα συμβάλουμε στη σύγκλιση όσον αφορά τη σφαίρα της απασχόλησης στην Ευρώπη».
Λίγο νωρίτερα, ο ίδιος είχε μιλήσει σχεδόν ...επικριτικά για την τάση απομάκρυνσης από τις συμβάσεις αορίστου χρόνου, τη σύναψη συμβάσεων ορισμένου χρόνου, μικρής και πολύ μικρής διάρκειας, και μερικής απασχόλησης, σημειώνοντας ότι αυτό δεν πρέπει να γίνει η νέα «ομαλότητα».
Οι εμπνευστές της «ευελφάλειας»
Τα λέει αυτά ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία, ανταποκρινόμενη στις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων, από το 2007 έχει αναγάγει τη λεγόμενη «ευελφάλεια» (ευελιξία με ασφάλεια - flexicurity) σε επίσημη στρατηγική της στον τομέα της απασχόλησης. Μάλιστα, από τη χρονιά εκείνη, η «ευελφάλεια» συμπεριλήφθηκε στις βασικές κατευθύνσεις της Κομισιόν προς τα κράτη - μέλη.
Συνοπτικά, η «ευελφάλεια» ενσαρκώνει το όραμα της μεγαλοεργοδοσίας για διεύρυνση των ελαστικών μορφών απασχόλησης όλων των ειδών, σε βάρος της σταθερής και μόνιμης δουλειάς και, επομένως, σε βάρος κατοχυρωμένων εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων. Αυτό το όραμα δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ από το κεφάλαιο. Αντίθετα, η πραγμάτωσή του έγινε πιο επιτακτική στις συνθήκες της κρίσης.
Η «ευελφάλεια», σε συνδυασμό με την κινητικότητα και τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, σημαίνει καλύτερη προσαρμογή των εργασιακών σχέσεων στις ανάγκες των εργοδοτών για φτηνότερη δουλειά, όταν και για όσο χρόνο τούς είναι απαραίτητη για να αναπαραχθούν τα κέρδη τους.
Σε τελική ανάλυση, η «ευελφάλεια» ήταν και παραμένει το «κλειδί» για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Καθόλου τυχαία, μάλιστα, η «ευελφάλεια» υιοθετήθηκε ως επίσημη στρατηγική της ΕΕ λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η καπιταλιστική κρίση στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ και ενώ υπήρχαν πρόδρομα σημάδια από τις ανεπτυγμένες οικονομίες σε άλλες ηπείρους.
Τα αποτελέσματα για τους εργαζόμενους
Τα αποτελέσματα από τη στρατηγική διάλυσης των εργασιακών σχέσεων καταγράφηκαν σχεδόν ακαριαία στη στατιστική των κρατών - μελών της ΕΕ (και στην Ελλάδα), όπου οι ελαστικές μορφές απασχόλησης παρουσιάζουν αυξητική τάση, με διάφορες μάλιστα μορφές (mini jobs, συμβάσεις μιας μέρας, «μηδενικών ωρών», εργαζόμενοι σε ετοιμότητα, εποχικότητα, κ.ά.).
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ισπανίας: Από τις 1.000.000 νέες θέσεις που δημιουργήθηκαν το 2014 και το 2015, οι περισσότερες έχουν να κάνουν με επισφαλή απασχόληση, «δουλειές του ποδαριού» ή «trabajo basura» (που σημαίνει «δουλειά για τα σκουπίδια»). Με απλά λόγια, το 92% αφορά ημιαπασχόληση, δουλειά η οποία είναι προσωρινή - μπορεί να διαρκεί και μερικές μέρες μόνο - και είναι κακοπληρωμένη.
Σε επίπεδο ΕΕ, την πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την κατάσταση στην αγορά εργασίας, τη δίνει το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που τέθηκε σε συζήτηση και ψηφοφορία το Νοέμβρη του 2014. Εκεί διαπιστώνεται, μεταξύ άλλων, ότι οι όποιες αυξήσεις στα ποσοστά απασχόλησης «ήταν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα επισφαλών μορφών απασχόλησης, όπως οι συμβάσεις ακαθόριστου ωραρίου, η ψευδοαυτοαπασχόληση και η ακούσια μερική απασχόληση».
Ποιον πάνε να κοροϊδέψουν;
Αυτή η τάση δεν πρόκειται να ανασχεθεί ούτε να αντιστραφεί με όσα εξαγγέλλει τώρα η ΕΕ. Η «μεταρρύθμιση» για την οποία μιλάει ο Γιούνκερ, θα παγιώσει την ευελιξία στην αγορά εργασίας, που είναι αναγκαία για το κεφάλαιο, και ταυτόχρονα θα επιβάλει ορισμένους επιπλέον κανόνες, που καμιά σχέση δεν έχουν με τα συμφέροντα των εργαζομένων, αλλά έχουν στόχο να ρυθμίσουν ζητήματα ανταγωνισμού ανάμεσα σε ανισόμετρες οικονομίες.
Η ευελιξία είναι μέτρο που υπηρετεί τα γενικά συμφέροντα του κεφαλαίου. Ταυτόχρονα, όμως, όπως και κάθε άλλο μέτρο (π.χ. φορολογία των επιχειρήσεων, επενδυτικοί νόμοι, απελευθέρωση της αγοράς κ.ά.), επιδρά στην όξυνση των αντιθέσεων στο εσωτερικό της ΕΕ, αφού για διάφορους λόγους (διάρθρωση της οικονομίας, κατάσταση του κινήματος, «ωρίμανση» της νομοθεσίας) δεν εφαρμόζεται με τους ίδιους ρυθμούς και στο ίδιο εύρος από χώρα σε χώρα ούτε, βέβαια, σε όλους τους κλάδους μέσα στην ίδια οικονομία.
Επομένως, δεν ωφελούνται όλοι οι «παίχτες» με τον ίδιο τρόπο και στον ίδιο βαθμό. Για παράδειγμα, οικονομίες που στηρίζονται κατά βάση στις υπηρεσίες είναι ευκολότερο να εφαρμόσουν σε μεγαλύτερο βάθος την ευελιξία, σε σύγκριση με οικονομίες όπου ο βιομηχανικός τομέας παίζει πρωτεύοντα ρόλο.
Ξεκινώντας από εκεί, η Κομισιόν θα επιδιώξει να επιβάλει πιο ενιαίους κανόνες σε ό,τι αφορά την ευελιξία, με αναλογική εφαρμογή από χώρα σε χώρα και από κλάδο σε κλάδο, αφού μιλάμε για ανισόμετρες οικονομίες. Αυτό όμως θα γίνει στο έδαφος των διαλυμένων εργασιακών σχέσεων, που δεν πρόκειται να βελτιωθούν. Αντίθετα, θα παγιωθούν και θα γίνουν ακόμα χειρότερες.
Αυτό απαιτούν οι ανάγκες του κεφαλαίου, το οποίο θα συνεχίσει να βγαίνει συνολικά κερδισμένο από τη σύγκλιση όλων των εργαζομένων προς τα κάτω, αφού η ευελιξία στην αγορά εργασίας συμπαρασύρει τα ασφαλιστικά και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα.
Γιατί πανηγυρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ;
Ταυτόχρονα, όμως, τους απασχολεί και η διαχείριση της φτώχειας που μεγαλώνει, εξαιτίας και της γενικευμένης αποδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ετήσιες αποδοχές των ημιαπασχολούμενων στην Ισπανία φτάνουν σχεδόν τις 12.000 ευρώ, δηλαδή είναι το 50% των αμοιβών των πλήρως απασχολούμενων. Επίσης, μόλις την περασμένη Κυριακή γράφαμε στον «Ριζοσπάστη» ότι στον κλάδο των σούπερ μάρκετ υπάρχουν μερικώς απασχολούμενοι με μισθό 170 ευρώ!
Να, λοιπόν, ποιο είναι το «όραμα» της ΕΕ για τις εργασιακές σχέσεις. Από αυτή τη σκοπιά, μόνο αποστροφή μπορεί να προκαλούν στους εργαζόμενους οι πανηγυρισμοί του ΣΥΡΙΖΑ και της «Αυγής», με αφορμή τις δηλώσεις Γιούνκερ, ότι «στην Ευρώπη γίνεται όλο και πιο κατανοητό το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί ο νεοφιλελευθερισμός και στο χώρο της απασχόλησης» και ότι «τώρα πια ακόμη και συντηρητικές δυνάμεις αντιλαμβάνονται ότι η Ευρώπη δεν θα μπορεί να σταθεί χωρίς κοινωνικό διάλογο και εργασιακά δικαιώματα».
Εξωραΐζουν την αντιλαϊκή ΕΕ, παρουσιάζοντας την πραγματικότητα με το κεφάλι κάτω. Η ευελιξία στην αγορά εργασίας είναι βασικός πυλώνας στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ. Γι' αυτό δεν έχει καταργήσει ούτε έναν αντεργατικό νόμο, από αυτούς που ψήφισαν οι προηγούμενοι. Γι' αυτό επεκτείνει τα προγράμματα των ενεργητικών πολιτικών για την απασχόληση, που προωθούν την ευελιξία στην εργασία.
Γι' αυτό διατηρεί τη νομοθεσία για τα δουλεμπορικά γραφεία, την οποία απλά υπόσχεται να ρετουσάρει στο αόριστο μέλλον. Γι' αυτό έχει αφαιρέσει εντελώς από το λεξιλόγιό του την «αποκατάσταση των Συλλογικών Συμβάσεων», ενώ μονοπωλεί τις εξαγγελίες του η θολή «αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων», που δεν είναι απαραίτητο να καταλήγει σε συμβάσεις με καθορισμένη ισχύ.
Το «όραμα» της ΕΕ για τα Εργασιακά είναι χωρίς αμφιβολία «όραμα» και του ΣΥΡΙΖΑ, ακριβώς επειδή τα οράματά τους επιβάλλονται από τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου και όχι του λαού...
